Herinnert u het zich nog, de tijd dat bij gemeenten en andere overheidslagen iedereen regelmatig moest verkassen naar een andere afdeling? ‘Mobiliteit’ heette dat. U zult het zich ongetwijfeld herinneren, want het is nog maar heel kort geleden.

Met name leidinggevenden moesten vooral niet van de inhoud zijn, ze waren immers procesmanagers. Maar ook beleidsambtenaren werden geacht van alle markten thuis te zijn en dus regelmatig van afdeling of thema te wisselen. Anders zouden ze inhoudelijke stokpaardjes krijgen. En secretaresses moesten natuurlijk sowieso overal inzetbaar zijn – want wat maakt het uit of je de agenda en de contacten van verkeerstechnici of schuldhulpverleners beheert?

Bij sommige gemeenten, provincies of departementen is dit misschien nog steeds het adagium, maar als de tekenen niet bedriegen, is er een kentering gaande. Noem het een revival van de inhoudelijke kennis. Want, zo is inmiddels op tal van plekken gebleken, kennis doet er toch wel degelijk toe.

Het is immers niet per se handig als de hoofdambtenaar onderwijs eigenlijk vooral heel veel van bomen en straatmeubilair weet. Al was het maar omdat degenen met wie de overheid moet wheelen en dealen, inhoudelijk vaak zeer sterk zijn.

En dan kom je er niet met procesmanagement alleen. Voor je het weet staat de ambtenaar met de mond vol tanden. En, belangrijker, voor je het weet delft het publieke belang dan het onderspit.

Terwijl, als het goed is, de overheid en de ambtenaar juist op aarde zijn om het publieke belang in de smiezen te houden. Daarvoor hoef je beslist niet veertig jaar op dezelfde plek te zitten, wees gerust. Maar een forse portie inhoudelijke kennis, enig historisch besef rond het betreffende thema en kennis van de spelers in het veld zijn daarvoor wel een vereiste.

‘Kennis is key’ zei topambtenaar Hendrik Jan Dronkers van Rijkswaterstaat onlangs in een interview in NRC. Toen Rijkswaterstaat moest bezuinigen, deed Dronkers dat zeer bewust niet op inhoudelijk deskundigen, maar sneed hij in de managementlagen, vertelde hij.

Ook veelzeggend is dat Rijkswaterstaat het salarisgebouw veranderde, waardoor goede medewerkers voortaan kunnen opklimmen tot deskundige, en dus niet het management in getrokken worden vanwege het geld of de status.

Het zijn tekenen dat de tijd van de overheid als pure procesmanager voorbij is. Mobiliteit, adaptiviteit, leiderschapskwaliteiten, proceskunde: allemaal reuze van belang, maar inhoudelijke kennis is, om de veel bespotte Europa-reclame van een vorig decennium maar even aan te halen, ook best belangrijk.

Column voor voor de Bestuursacademie